Vluchtelingen, medemensen in nood: welkom!

De eerste vluchteling die ik heb gekend is mijn neef. Begin jaren negentig, net na de val van het communisme, was hij een van de duizenden Albanezen die het land verlieten richting Griekenland of Italië. Wie een beetje geld had ging naar Italië. Wie geen geld had, waagde zijn kans naar Griekenland, te voet door de bergen.

Vier keer is mijn neef vertrokken. Drie keer is hij opgepakt geweest en teruggestuurd. De vierde keer is gelukt en vandaag woont hij nog steeds in Griekenland.

Economische vluchteling

Mijn neef woonde diep in de bergen en kende veel armoede. Hij wilde zijn familie helpen en wenste een ander leven voor zichzelf. Hij was een economische vluchteling.

Toen ik bij mijn oom op bezoek was tijdens de zomer gingen we met jongeren uit het dorp voetballen met een bal, gemaakt door een moeder met gescheurde kleren aan. In het hele dorp had niemand het om een bal te kopen. Dat was een luxeproduct. Ik herinner me hoe we met vier kinderen sliepen op een matras, ook gevuld met oude kapotte kleren.

Mijn neef was een harde werker. Maar het maakte niet uit hoe hard hij werkte, zijn gezin bleef in armoede. Het is daarom dat hij op zijn veertiende besloot om te vertrekken.

Als kind kon ik dat niet begrijpen. Hij was de enige zoon van mijn oom en ook de enige neef van vaderskant die ik had. Ik was met hem opgegroeid. Hoe kon hij ons verlaten?

De keren dat hij teruggestuurd werd vertelde hij verhalen over hoe hij behandeld werd door sommige Grieken. ‘Veel erger dan dieren.’, zei hij altijd. ‘Ga dan niet terug’, zei ik. ‘Ik heb geen keuze. We werken ons kapot en zelfs eten komen we tekort. Wat is de zin van zo’n leven?’ Hierop wist ik toen niet wat zeggen. Nog steeds niet trouwens.

Oorlogsvluchteling

Op mijn 17 ontmoette ik voor de eerste keer oorlogsvluchtelingen. In de stad waar ik woonde in het noorden van Albanië, tegelijk de armste regio in het land en misschien Europa, verschenen opeens duizenden vluchtelingen. Ze waren Albanese Kosovaren op de vlucht voor hun leven. Milosevic was toen bezig aan een genocide. In een aantal maanden tijd kwamen er 800.000 vluchtelingen naar Albanië, de overgrote meerderheid ging naar het noorden.

Ik moest toen aan de verhalen van mijn neef denken. Ik was gestopt met school en ben voltijds gaan helpen in het opvangen van de vluchtelingen. Ik hielp met vertalen naar het Engels en Italiaans en met activiteiten opzetten voor de kinderen.

Met journalisten en vluchtelingenorganisaties gingen we regelmatig tot aan de grens en zagen met eigen ogen de Servische tanks. De verhalen die ik moest vertolken waren horror.

Eén keer hebben we een moeder opgevangen met een kind van twee jaar in haar armen. Het meisje was dood, de moeder verkeerde in schok en wilde het kind niet loslaten. Iemand die met haar de grens had overgestoken en dagen onderweg was geweest om aan het Servische leger te ontsnappen, deed verhaal. De nacht ervoor was het kindje luidop aan het wenen en stopte ze maar niet. De moeder probeerde haar tevergeefs steeds stil te krijgen. Toen Servische troepen  dichterbij kwamen, was de moeder bang dat ze allemaal ontdekt zouden worden. De moeder heeft toen haar kind doen verstikken.

Het verhaal van mijn neef had me geleerd wat een economische vluchteling is. Nu wist ook wat oorlogsvluchtelingen waren.

Toen ik het dode lichaam zag van Aylan Kurdi, het driejarige Kurdisch-Syrisch kindje, aangespoeld op het Turkse strand, moest ik denken aan het dode lichaam van het Kosovaars meisje.

Hun verhalen zijn de verhalen die we kennen. Er zijn nog duizenden andere kinderen die hun leven hebben gelaten op de vlucht voor een beter leven. Hun verhalen zullen we nooit kennen.

Politici vertellen ons dat dit een vluchtelingencrisis is. Politici uit het zuiden van Europa klagen over de onverschilligheid van Noord-Europese landen. Politici uit Noord-Europa verdedigen zich door te verwijzen naar landen van Midden en Oost Europa. Wat ze gemeen hebben is dat ze allemaal hun verantwoordelijkheid niet opnemen.

Golf van solidariteit

Op de onverschilligheid van politiek hebben duizenden burgers van Griekenland tot en met IJsland geantwoord met een golf van solidariteit.

Mensen die vluchtelingen thuis nemen, anderen brengen eten en kledij voor asielinstanties, mensen zonder wettig verblijf koken voor vluchtelingen, burgers die vluchtelingen aan stations met open armen en warmte ontvangen, anderen zetten zich in voor de vluchtelingen die vastzitten in Calais… En er zijn nog meer mensen die iets willen doen.

Uit mijn ervaring, door met vluchtelingen te werken en samen te zijn kan ik zeggen dat elke daad, hoe klein of groot die mag zijn, welkom is en helpt.

Wetend dat er nog duizenden andere burgers zijn die deze vluchtelingen liefst zien verdrinken in zee, ze in opvangcentra aanvallen, hun huizen in brand steken, op straat bedreigen, is elke daad van tegengif belangrijker dan ooit.

Duitsland

Mensen vluchten door oorlog, geweld, vervolging en economische miserie. Allemaal zaken die veroorzaakt worden door de mens. Zaken waar politiek een vat op moet hebben maar niet heeft omdat politici hun macht uit de handen hebben gegeven aan een rijke elite die maar één doel heeft: winst maken ten koste van alles. Mens en natuur.

Het is belangrijk dat we de solidariteit met de vluchtelingen politiek vertalen en politici confronteren met hun falen, wanbeleid en onverschilligheid. Middenveldorganisaties, lokale politici en besturen, burgerbewegingen moeten samen met de burgers manieren zoeken om de solidariteit te versterken en hun stem luider te laten klinken.

Een van de meest gastvrije landen op dit moment in Europa is Duitsland. Dit is geen toeval. Niet zo lang geleden was vooral de extreemrechtse beweging Pegida en zij die vluchtelingen buiten willen houden of terugsturen die het debat domineerden. Het laatste jaar zijn er steeds meer intellectuelen, belangrijke journalisten en vooral burgers die zich hier tegen verzetten. De burgers zagen in dat ze er niet alleen voor staan. Hun aantal wordt steeds groter. Intussen is ook de politiek gaan volgen.

Het is daarom belangrijk dat we beseffen dat alle kleintje beetjes helpen en dat we ons moeten proberen te organiseren om vluchtelingen te helpen. Dit is niet alleen voor hen belangrijk maar voor elk van ons.

Via solidariteit, zorgzaamheid, gastvrijheid, menselijkheid en strijd voor rechtvaardigheid redden we mensenlevens en de menselijkheid.

Daarom: vluchtelingen, medemensen in nood: welkom!

Bleri Lleshi is politiek filosoof, mensenrechtenactivist en auteur van o.a De neoliberale strafstaat

https://blerilleshi.wordpress.com

https://www.facebook.com/Bleri.Lleshi

@blerilleshi