Maandagavond boodschappen doen in de Lidl, is mijn definitie van de hel. Chaos regeert in de gangen, het al zo beperkte assortiment is leeggeplunderd, winkelkarretjes liggen er desolaat bij en de mensenmassa wringt zich in bochten om de laatste courgette vast te krijgen.
Gelukkig slaagde ik erin mijn inkopen te doen in minder dan tien minuten (een persoonlijk record) en stond ik nu te wachten in de ellenlange file aan de kassa. Bij wijze van tijdverdrijf probeerde ik te achterhalen of de man voor mij nu wel of geen toupet droeg. En toen gebeurde het: ruzie in de rij naast mij. De twee protagonisten waren een zwarte dame en een blanke man. De voyeur in mij ging op haar tenen staan en probeerde een glimp op te vangen van het conflict. Neen, ik wou en zou geen ramptoerist worden en vermande mezelf. Terwijl ik strak voor me probeerde uit te kijken, geraakten de gemoederen nog meer verhit. De beledigingen vlogen in het rond en iedereen in de Lidl werd getuige van een bijzonder zielig schouwspel.
Hoewel ik mijn best deed, kon ik het geschil niet meer negeren. Daarvoor was het geroep en gejouw te luid geworden. Voor zover ik het had begrepen, had de zwarte vrouw de blanke man voorbij gestoken. Of was het omgekeerd? Hoe dan ook, ik hield mijn hart vast want een racistische opmerking zou volgen in 3, 2, 1… En jawel hoor, de inmiddels rood aangelopen man riep: “Jullie Afrikanen zijn allemaal hetzelfde!” Het hek was helemaal van het dam. De zwarte vrouw-die ondertussen versterking had gekregen van een vriendin- schreeuwde alsof haar leven ervan afhing. De mensenmassa, incluis mezelf, konden niet anders dan het met lede ogen aanzien. Uiteindelijk werden de man, de zwarte vrouw en haar vriendin naar buiten geëscorteerd door de bewaking van de Lidl.
Het voorval deed mij vaag denken aan een artikel dat ik een maand geleden gelezen had op een Britse nieuwssite. Charlene White, een zwarte nieuwsanker op ITV, kreeg enorm veel bagger over zich heen toen ze weigerde om een klaproos vast te pinnen op haar jurk. In het Verenigd Koninkrijk draagt zowat elke presentatrice of presentator een poppy op Remembrance Day om de gesneuvelden van WOI, en van alle conflicten en oorlogen sindsdien, te herdenken. White motiveerde haar beslissing door te zeggen dat ze op het scherm neutraal en onpartijdig wenste te blijven. Uiteraard duurde het niet lang voordat Facebook en Twitter bol stonden van de verwijten aan het huis van mevrouw White. De racistische (en seksitische) beledigen stroomden aan een razendsnel tempo binnen. Ter demonstratie, even een handgreep uit het internetproza: “Charlene White is a black cunt” en: “ You should go back to where you came from”. A propos: Charlene’s Jamaicaanse vader heeft nog gediend bij de Britste luchtmacht.
Wat hebben deze twee ogenschijnlijke losstaande incidenten met elkaar te maken? Wel, ze bewijzen voor de zoveelste keer dat wanneer je als niet-blanke verwikkeld geraakt bij een conflict of controverse, iemand vroeg of laat je huidskleur of cultuur erbij zal betrekken. Omdat je er zus of zo uitziet, handel je op een bepaalde manier. Een foutieve oorzaak-gevolg relatie die de meerderheid nooit te beurt valt. Een Marokkaanse buurman die teveel kabaal maakt? Dat ligt duidelijk aan de cultuur, die mensen zijn zo luid. Een Belgische buurman die teveel kabaal maakt? Wel, hij is gewoon een rotbuur. Als je een andere afkomst hebt, heb je geen individualiteit maar ben je en vertegenwoordiger van je gemeenschap en bij uitbreiding van ‘de allochtonen’.
Ik verkondig hier natuurlijk geen nieuwe waarheden. Dat er in de samenleving wordt gemeten met twee maten en twee gewichten en dat racisme telkens om de hoek loert is allang geweten. Niet alleen is het geweten, het is ook gemeten: bijna de helft van de Vlamingen houdt niet van migranten. Maar onze opiniemakers hebben hun zegje gedaan in de kwaliteitskranten en het stof is allang gaan liggen. Want wat doen we met dit cruciaal stukje informatie? Helemaal niets. We nemen er akte van om het daarna hardnekkig te vergeten. Een structureel probleem in onze maatschappij is aan het licht gekomen en noch onze politici, noch het Centrum voor Gelijke Kansen en Racismebestrijding voelen de nood om in te grijpen.
Melat G. Nigussie is columniste. Haar column Bocale XL verschijnt maandelijks op Bleri Lleshi’s blog.
Volg de columns op
https://blerilleshi.wordpress.com/
https://www.facebook.com/Bleri.Lleshi
Bleri Lleshi's Blog 
Is een Belgische buur die te veel kabaal maakt alleen maar een rotbuur? Neen natuurlijk niet. Als dat een groene is, is dat bij sommigen een vuile communist. Als dat een rijke is, is dat bij sommigen een vuile kapitalist. Als dat een Nederlander is, is dat bij sommigen een vuile Hollander. Als dat een vogelliefhebber is dan is dat bij sommigen een vuile vogelliefhebber enz.. Alleen als er niets anders voor handen is dan alleen maar het kabaal maken van die buur, dan zal er ook niets anders gevonden worden om te schelden. Hoe gewoner je bent, hoe minder snel diezelfde sommigen iets zullen vinden om te schelden. Hoe specialer je bent hoe sneller diezelfde sommigen wel iets zullen vinden om te schelden. Ik ben alleszins veel liever speciaal dan gewoon. Dus laat ze maar doen. Het zegt heel veel over die sommigen schelders met hun scheldpartijen en het zegt ook iets over het speciaal zijn in mij.
Bijna de helft van de Vlamingen wil geen personen van vreemde afkomst in hun eigen buurt. Dat is één van de bevindingen uit de Vlaamse Migratie en -Integratiemonitor. Ik ben van een gemeente uit de Limburgse mijnstreek waar de helft allochtoon en de helft autochtoon is. Omdat een gelijkaardige bevinding in mijn gemeente was dat meer dan 75% van de allochtonen liever niet in de buurt gingen wonen van autochtonen, gaf men heel grote premies aan alle allochtonen die neven een autochtoon gingen wonen. Wat kunnen we hier uit besluiten? Dat er ten eerste inderdaad 2 maten en gewichten gebruikt worden, maar in dit geval alleszins in het voordeel van de allochtonen. En ten tweede dat er niet alleen bij de Vlamingen angst is om neven een allochtoon te wonen (minder dan 50%), maar nog veel meer bij allochtonen (meer dan 75%) om neven een autochtoon te wonen. Ikzelf heb geen enkel probleem dat mensen liever neven mensen van hun eigen afkomst wonen, maar ik ga toch liever om met een multiculturele groep van mensen. En zo heeft ook het merendeel van de Vlamingen er dus blijkbaar geen probleem mee dat allochtonen in hun buurt wonen. En daar ben ik eigenlijk heel blij om.
Zeer juist opgemerkt, en dit sluipende kwaad werd heel evenwichtig verwoord.
Ik ben een blanke Belg die ondertussen al 5 jaar in Afrika woont en ben dus van de meerderheidsgroep in Belgie naar de minderheidsgroep in Kenia gestapt. Ik merk zulke veralgemeningen ook regelmatig: “the problem with you white guys is…” “You mzungus (blanken) do…” etc… Ik zeg er meteen bij dat ik niet enkel negatieve vooroordelen ervaar, ik word snel gezien als een rijk en hooggeplaatst persoon en krijg daardoor een positief momentum van het begin af. Ik kan me alleen maar inbeelden wat het moet zijn om het omgekeerde te ervaren: elke keer het nadeel van de veralgemening.
Het lijkt me dat vanaf het ogenblik dat iemand iets negatiefs meent te merken aan een ander persoon ze onmiddelijk naar het snelste en gemakkelijkste criterium zoeken dat hen van die persoon onderscheid. Hoe meer ze op het eerste zicht gemeen hebben, hoe dieper ze moeten graven of een criterium te vinden dat een onderscheid maakt. Bv zoals Piet zegt: 2 blanke Vlamingen die een probleem hebben en mekaar communist (groene) of kapitalist (rijke) gaan noemen, het onderscheid wordt pas gevonden op het niveau van politieke voorkeur of sociale klasse. Als de 2 personen er fysiek anders uitzien dan is het onderscheid makkelijker gevonden op vlak van uiterlijk/etnische afkomst/religie/nationaliteit, dan is het een Afrikaan versus een Belg.
Dit is een reflexmatige reactie die ik al talloze keren heb zien gebeuren, en het is inderdaad het resultaat van diep ingebed racisme waarvan mensen zich meestal niet bewust zijn. Het vergt reflexie en zelfkritiek voor en individu om dit te erkennen en tegen te gaan. Een vrouw die in de rij voorsteekt is gewoon een onaangename vrouw, of ze nu een Afrikaans uiterlijk heeft of niet.
Melat,
heel mooi artikel en ik vind je besluit op het einde ook erg gevat, ik deel uw bezorgdheid volkomen.