De religieuze identiteit van donkere Afrikanen
Ik groeide op in Sierra Leone, een land waar religies mensen konden verenigen en waar de heilige momenten van andermans geloof met respect en solidariteit werd omarmd. Groot was dan ook de ontnuchtering toen ik op mijn 12de aankwam in België, een land met materiële rijkdom, maar arm aan zulke solidariteit. Een land waar hokjesdenken stilaan een nationale sport is.
Op een dag ergens in mijn vierde levensjaar stapte ik samen met mijn oma naar een gebouw. Zij was gehuld in een babyblauw kleed en een witte hoofddoek. Ik droeg mijn lievelingsoutfit: een vest en broek, door mijn moeder vergaard uit blauwe Afrikaanse stof. In mijn hand een kleine rode auto. Bij het binnengaan van dit gebouw, deed ik mijn schoenen uit. Bij de eerste glimp die ik opving, vulde mijn hart zich met een enorme spanning. Binnenin weerklonk een taal die ik nog nooit eerder had gehoord, maar de woorden vullen mij en betoveren mij. Een gevoel van verlicht, belicht en ik leef. Ik begon te houden van die plek. Te houden van de moskee. Pas later besefte ik dat ik daar met mijn hart en ziel de keuze maakte om moslim te worden.
Een echte moslim
“Ben je moslim, echt?” Het is een vraag die ik vaak te horen krijg. Door mijn donkere huidskleur kunnen de kinderen die ik ontmoet op pleintjes moeilijk vatten dat ik islamitisch ben. In hun ontkiemend wereldbeeld is de gedachte al hardnekkig binnengeslopen dat ‘moslim’ en ‘Marokkaan’ synoniemen zijn. “Meester, ben je Marokkaan? Maar je heet toch Mohamed? Dat is een Marokkaanse naam!” Als een sociaal werker annex animator leer ik hen dan ook snel dat een moslim zijn niet vasthangt aan een nationaliteit, maar aan een gedeeld geloof. Dat een identiteit meerdere lagen kan hebben. Stiekem geniet ik als ik merk dat ze een aantal jaren later discussies voeren met hun vrienden: “Ja, maar gast, je kan toch Marokkaan zijn én Belg hé!”
Vandaag kom ik nog steeds tot de pijnlijke constatering dat ook volwassenen in een witte wereld het niet begrijpen. Ook zij hebben nog steeds de grootste moeite om te geloven dat ik moslim ben. (Dan draag je letterlijk de naam van de belangrijkste islamitische profeet en dan kunnen sommigen de link nog steeds niet leggen). In mijn jaren in het hoger onderwijs heb ik alvast de nodige discussies gehad met studiegenoten. Vaak vonden ze het blijkbaar nodig me de les te spellen: “Je bent sowieso een goed persoon, Mohamed. Ik denk niet dat je de islam nodig hebt om een goed mens te zijn.” Iemand anders kon dan weer niet geloven dat ik islamitisch ben omdat ik er blijkbaar te slim voor ben: “Je bent toch een intelligente kerel, hoe kan je dan geloven in sprookjes?”
Jongeren van de Afrikaanse diaspora in hun zoektocht om de koloniale kettingen van het verleden van zich af te zetten. Daardoor staan ze vaak wantrouwig tegenover het geloof van Europeanen (christendom) en Arabieren (islam). Zij hebben namelijk gezien hoe deze twee kolonisatoren religie hebben misbruikt om de rijkdommen van het Afrikaanse continent te stelen en hun religie -wil op te leggen. Het gevoel overvalt me dan wel eens dat deze woke Afrikaanse diaspora neerkijken op donkere moslims. Ze zijn er immers van overtuigd dat donkere moslims moeten afstappen van het geloof van hun kolonisator.
Identiteit
Hoe dan ook bestaat mijn identiteit uit meerde aspecten. Tot spijt wie het benijdt vallen die aspecten lang niet allemaal af te lezen van mijn uiterlijk voorkomen. Mijn huidskleur is een grote identiteitsweerspiegeling van wege de sociale, historische en culturele dimensie die eraan zijn toegewezen. Maar uiteraard ben ik nog zoveel meer: naast man, zoon, broer, vriend, liefhebber, sporter, Peul en Mandinka ben ik ook… moslim. Mijn huidskleur is slechts het topje van de ijsberg terwijl mijn religieuze identiteit dat deel van de ijsberg is dat zich onder de oppervlakte, onder water bevindt. Mijn moslim-zijn vertaalt zich in hoe ik mij gedraag en hoe ik door het leven tracht te gaan. Maar het lijkt wel alsof je enkel moslim kan zijn als je een hoofddoek draagt, een baard hebt of een Arabisch, Turks of Noord-Afrikaanse look hebt.
In al die situaties heb ik het gevoel een stukje van mezelf te moeten uitleggen of zelfs te verdedigen. In deze witte wereld hebben sommigen de grootste moeite om ‘goed’ en ‘intelligent’ enerzijds en ‘moslim’ anderzijds niet als antoniemen te zien (moesten ze maar weet hebben van waar hun cijfers en Algebra komen). Voor hen betekent moslim-zijn nog te vaak gewoon Marokkaans, Turks of terrorist zijn.
Mijn geloof draagt me niet enkel op om Allah te aanbidden, maar ook om me in te zetten in de samenleving waarin ik leef en het op te nemen voor zij die (nog) geen stem hebben in deze maatschappij. Bovendien hoeven religie en etniciteit elkaar niet uit te sluiten. Het wil niet zeggen omdat ik moslim ben, ik mijn Afrikaanse roots verloochen of het koloniale verleden zou miskennen, integendeel. Voor mij is het geen of-of, maar een en-en-verhaal.
Misrepresentatie in de media
Zowel in fictie als non-fictie, zoals het dagelijks nieuws, wordt “de moslim” steeds vervat in één dimensie. Het lijkt een ongeschreven mediawet: één ‘allochtoon’ per debat moet volstaan om de quota te halen. Omdat we pertinent weigeren om los te komen van dit kastensysteem waarin iemand enkel als moslim of enkel als zwart wordt beschouwd en waarin één persoon met kleur spreekt voor alle anderen en hen vertegenwoordigt, gaan we de werkelijkheid nooit omarmen. Een land als Nigeria heeft zo’n 74 miljoen moslims, maar zullen we ooit een Nigeriaanse moslim, buiten die van Boko Haram dan, te zien krijgen op tv? De Guineese, Malinese en Senegalese gemeenschap in België is niet klein en het merendeel van hen is moslim. Wanneer komen zij eens in beeld als het over islam-gerelateerde topics gaat?
De religieuze identiteit van donkere Afrikanen wordt vaak doodgezwegen. Mijn hart bloedt wanneer dat essentiële deel van ons bestaan niet wordt erkend. Het doet me afvragen: “Ben ik wel moslim genoeg?” Niet zozeer vanuit het oogpunt van spirituele beleving of het praktiseren. Wel eerder vanuit het oogpunt van uiterlijke kenmerken. Moet ik tónen dat ik moslim ben door mijn gebedskledij te dragen en een baard te laten groeien? Ik heb alleszins besloten om het of-of-verhaal te laten voor wat het is en me enkel nog te focussen op het en-en-verhaal dat mijn leven is. Het blijft jammer dat media, een gebrek aan scholing en een gebrek aan authentieke ontmoetingen met elkaar ervoor zorgen dat een armoedig beeld van een moslim in stand wordt gehouden. Maar ikzelf kan niet meer doen dan gewoon mezelf te blijven. Een persoon gevuld met verschillende stukjes menselijkheid die mij maken tot wie ik ben: Mohamed.
Short time pessimist, longtime optimist seeds from an alchemist ready to endure till the turn out to be golden just like the smile I was blessed with by Allah, so Salaam on to you reading this, hence we are alive let’s be optimistic for tomorrow can always bring sunshine with, only if you’re ready to let it in. Mohamed Bearrach inspired by Z. Bauman
Mohamed Barrie is columnist. Zijn column WeaPen your mind, Open your world verschijnt maandelijks op Bleri Lleshi’s blog
Bleri Lleshi's Blog 