Het vluchtelingendebat in P-Magazine // Bleri Lleshi (auteur/activist) vs Sarah Smeyers (N-VA)

De vluchtelingen. Het is aan echte en virtuele togen al maanden hét gespreksonderwerp dat de gemoederen doet oplaaien. De Belgische bevolking is verdeeld in mensen die met dekentjes en warme soep klaar staan om die arme drommels in de armen te sluiten en tegenstanders die graag het leger zouden inzetten om ‘al die aangespoelde gelukszoekers, profiteurs, moslimextremisten en IS-infiltranten’ gewapenderhand de grens over te jagen, liefst tot ín de Middellandse Zee. Sarah Smeyers en Bleri Lleshi gaan in de clinch over oplossingen voor een probleem dat Europa op zijn grondvesten doet daveren.

Brasserie Titanic op het Vrijheidsplein in Brussel. Dat is geheel toevallig de locatie voor dit interview. Kan het symbolischer? Dat Sarah Smeyers en Bleri Lleshi hier samen voor het orkest zullen zorgen, is een unicum. “Niemand van N-VA wil met mij in debat”, klaagt de van oorsprong Albanese Brusselaar wel eens. “Onzin”, zegt Kamerlid en asielexperte Sarah Smeyer. “Ik ben hier nu toch? Maar het klopt wel dat Bleri niet populair is in onze partij, om evidente redenen.”

Lleshi is een gediplomeerd filosoof, linkse activist en auteur die zich in Brussel inzet voor kansarme jongeren en vluchtelingen. Met zijn scherpe pen bekritiseert hij regelmatig de socialisten, omdat ze niet links genoeg zijn. Maar zijn favoriete doelwit is de N-VA, die hij in zijn laatste boek De Neoliberale Strafstaat flink over de hekel haalde. Sarah Smeyers volgt asiel en migratie al acht jaar en had vandaag net zo goed op de stoel kunnen zitten van staatssecretaris Theo Francken, voor wie ze een belangrijk klankbord is. Als schepen en OCMW-voorzitter in Aalst ziet ze ook de gevolgen van de verhoogde toestroom van asielzoekers.

De vorige asielcrisis in België dateert van 2010. Toen sliepen de mensen op straat, in parken en stations. Nu hebben we een tentenkamp in het Maximiliaanpark. Welke lessen zijn er getrokken?

SMEYERS: “De vorige crisis trof eigenlijk alleen België. Ze was gecreëerd door het wanbeleid van de regering. Toen trokken we vooral veel economische vluchtelingen uit de Balkan aan, die wisten dat ons systeem vol gaten zat. We zijn hen ginds moeten gaan vertellen dat het geen zin had om hier asiel aan te vragen, want vroeg of laat zouden ze toch een ‘neen’ krijgen. De crisis van vandaag is Europees en zelfs wereldwijd. Dit keer trekken we échte vluchtelingen aan, vooral uit Syrië en Irak. Die mensen hebben wél recht op erkenning en gaan hier blijven. We zullen hen dus moeten integreren en helpen bij het zoeken naar woningen en werk.”

LLESHI: “Ik vind niet dat je van een crisis kunt spreken. Europa trekt meer vluchtelingen aan dan vorige jaren, maar van de 4 miljoen Syrische vluchtelingen, zijn er slechts 3% naar Europa afgezakt. Dan kan je niet spreken van een Europese vluchtelingencrisis. Het zou fijn zijn als media en politici die context van in het begin hadden meegegeven aan de bevolking. Nu hoor ik jullie voortdurend roepen dat we overspoeld worden, dat het onhoudbaar is en dat we niet het OCMW van de wereld kunnen zijn.”

SMEYERS: “Ik vind dit wél een crisis. We kennen een ongelofelijke instroom van asielaanvragen uit Syrië…”

LLESHI: “Kijk, nu doet u het weer. Met dat taalgebruik vergiftigt u de publieke opinie. Libanon, een land van 5 miljoen inwoners, vangt 1,2 miljoen Syrische vluchtelingen op. Dat zijn er vier keer meer dan de hele Europese Unie, terwijl de EU de rijkste regio ter wereld is. In Turkije zitten 2 miljoen Syrische vluchtelingen, in Jordanië 600.000. Die drie buurlanden van Syrië vangen dus 95% van de vluchtelingen op. Dan kan je in Europa niet spreken van een ‘ongelofelijke instroom’. Europa heeft sinds 2011 welgeteld 428.000 Syrische vluchtelingen over de vloer gekregen. Dat zijn de officiële cijfers van de VN. U kan dat te veel vinden, maar dan is het ongepast om te zeggen dat we ze ‘niet allemaal kunnen opvangen’ zoals Gwendolyn Rutten onlangs zei.”

SMEYERS: “Maar degenen die komen, worden hier wel zo snel en menswaardig mogelijk opgevangen. De pre-opvang in het WTC-III-gebouw was de eerste dagen misschien wat minder luxueus. Maar het is wel de eerste keer dat een Belgische regering dit doet: vluchtelingen opvangen vóór ze zich hebben geregistreerd bij de Dienst Vreemdelingenzaken. We zijn daar niet eens toe verplicht. We zouden perfect kunnen zeggen: ‘Morgen gaan de deuren terug open, kom dan maar terug’. Ik schrik van de snelheid waarmee die bijkomende opvangplaatsen nu gerealiseerd worden: 500 plaatsen in WTC III, 3.000 plaatsen in de kazernes,… Zelfs de vroegere kabinetschef van De Block vertelde me dat ze daarvan stond te kijken. In 2016 zullen we 10.000 opvangplaatsen meer hebben dan voorbije zomer. Het helpt natuurlijk dat Asiel en Migratie, Defensie en Binnenlandse Zaken allemaal bij N-VA-ministers zitten. Als er ministers van verschillende partijen op die departementen zitten, krijg je sneller politieke spelletjes, zoals we zagen in de regering-Leterme. Daar waren vier ministers bevoegd voor een stukje van het beleid. Iedereen keek naar elkaar en er gebeurde niks. Nu beseft Theo dat hij het moet oplossen en hij doet daar alles aan.”

Hij was wel erg gefrustreerd, toen de asielzoekers in het Maximiliaanpark geen zin hadden om hun “knus tentenkampje” in te ruilen voor de opvang in WTC III.

SMEYERS: “Ze hebben hem ervan moeten overtuigen dat het nodig was om die pre-opvang te organiseren. Niet alleen omwille van budgettaire redenen, maar ook omdat hij vreest dat België daarmee nog extra mensen zou aantrekken. Dat is een moeilijke afweging: doen wat je moet doen, maar tegelijk zorgen dat je niet té aantrekkelijk wordt. Theo staat onder constante druk en is een man van emoties. Dan is het begrijpelijk dat het al eens te veel wordt. Ik was bij hem toen hij hoorde dat er die eerste nacht maar dertien mensen hadden geslapen in WTC III. Hij was oprecht verontwaardigd. Hemel en aarde had hij bewogen om die opvang zo snel mogelijk te organiseren en door de regering te laten goedkeuren. Die frustratie leidde tot zijn tweet over het knusse tentenkampje.”

LLESHI: “Mij verbaast het niet dat er geen mensen naar die opvang wilden. Je kan gezinnen met kinderen niet zomaar bij jonge gasten uit Irak leggen. Voor veel mensen uit die culturen is het niet evident dat mannen en vrouwen in dezelfde zaal slapen. Dat is niet zoals bij de Vlaamse Chirokampen, waar jongens en meisjes in dezelfde tent liggen. Je kan je afvragen of je rekening moet houden met die gevoeligheden, maar ik betwijfel of Francken die wel kende. Bovendien konden de mensen er alleen ’s nachts verblijven, ’s morgens moesten ze er met pak en zak weer uit.”

SMEYERS: “Dat is nu verholpen.”

LLESHI: “Er was ook meer sanitair in het park dan in het gebouw. Dat begreep niemand.”

SMEYERS: “Ook dat is nu beter. En dat tentenkamp trekt allerlei gespuis aan. Er wordt drugs gebruikt en er vinden misdaden plaats. Door de vluchtelingen in gebouwen onder te brengen, kan je het kaf van het koren scheiden.”

LLESHI: “Dat kamp had nooit mogen bestaan. Maar we moeten ook niet overdrijven: het is niet omdat we aan pre-opvang doen dat ‘ze’ allemaal naar hier gaan komen. Dat gaan ze niet doen, wees gerust, want daar heb je veel geld voor nodig. De helft van de Syriërs die hier geraken zijn hoogopgeleid.”

SMEYERS: “Dat zie ik ook op het OCMW in Aalst: verpleegsters, dokters, advocaten,… Dat zal hun integratie vlotter doen verlopen.”

LLESHI: “Juist. Die mensen hebben een sociaal en intellectueel kapitaal. Daarom begrijp ik de afkeer van een deel van de publieke opinie niet. We zouden die mensen met open armen moeten ontvangen. Sommigen vragen zich af waarom de Syriërs niet naar de rijke Arabische landen trekken, zoals Qatar en Saoedie-Arabië. Die landen doen niets en dat is onaanvaardbaar. Maar van alle Syriërs die ik ken, is er niemand die daarheen wil. Die landen zijn voor hen veel te religieus-conservatief Syriërs zijn het gewoon dat hun vrouwen gekleed gaan zoals u. Ze dragen hoogstens een hoofddoek. Syrië was heel multicultureel, de mensen waren er gewend aan heel wat vrijheden. Een verhuis naar Saoedie-Arabië zou voor hen een stap terug zijn.”

Vindt u dat België de zaak goed aanpakt?

LLESHI: “België kan en moet meer doen. Als ik vergelijk met de Scandinavische landen en Duitsland, dan doet België te weinig. Uit onderzoek blijkt dat meer dan de helft van de vluchtelingen met zware psychische problemen kampt. In Zweden wordt haast élke vluchteling individueel begeleid. En dat loont. Ex-vluchtelingen groeien er heel vaak uit tot succesvolle mensen. De Zweedse regering telt vijf ministers met een migratie-achtergrond en er zijn tientallen parlementsleden met een migratieverleden. In de Vlaamse en federale regering is dat nul.”

SMEYERS: “First things first: eerst moeten we zorgen dat we al die mensen kunnen opvangen. Op dat vlak doen we in verhouding tot ons bevolkingsaantal veel meer dan Duitsland. De volgende vraag is: hoe gaan we die mensen begeleiden, aangezien velen onder hen hier zullen blijven als erkend vluchteling? Daar heeft de regering beslist om de zwakke groepen – alleenstaande moeders, zwangere vrouwen, zieken – niet in de grote asielcentra te plaatsen, maar ze sneller naar de Lokale Opvanginitiatieven (LOI’s) te laten doorstromen. Daar krijgen ze persoonlijke begeleiding van een maatschappelijk werker van het OCMW. Maar voor psychologische hulp ontbreekt het de OCMW’s momenteel aan tijd en geld. Mijn maatschappelijk werkers in Aalst klagen ook dat ze amper toekomen aan hun psychologische job. Hun focus is nu ervoor zorgen dat iedereen een dak krijgt en over voldoende materiële middelen beschikt. Maar het nieuwe beleid van de regering maakt wel dat die mensen vier maanden na hun erkenning al tussen onze bevolking wonen, dat hun kinderen twee straten verder naar school kunnen gaan en dat ze sneller begeleid worden naar een job. Dat versnelt hun integratie. We zien nu al dat veel vluchtelingen dankbaar zijn omdat ze hier een nieuw leven kunnen starten en ze willen die kans met beide handen grijpen.

Als vluchtelingen van het asielcentrum mogen doorstromen naar het lokale niveau, moeten ze wel ergens kunnen wonen. Een gevoelig punt bij de bevolking: krijgen zij voorrang bij de toekenning van een sociale woning?

SMEYERS: “Nee. Ze komen, net zoals iedereen die zich in een gemeente inschrijft, op een wachtlijst.”

Ze staan dus op straat?

SMEYERS: “Ze krijgen een leefloon en een installatiepremie van 1.000 euro. Daarmee kunnen ze meubels kopen en moeten ze op de privémarkt een huurwoning zoeken, in afwachting van een sociale woning. Lukt dat niet, dan staan ze inderdaad op straat. Al die mensen huisvesten wordt een grote uitdaging, de komende maanden. Veel Belgen willen de vluchtelingen die nu toekomen gerust bij hen thuis opvangen, maar dat zorgt Fedasil wel voor. Ik hoop dat de mensen met een goede inborst de komende maanden even gastvrij zullen zijn, wanneer al die nieuwkomers effectief in hun steden en gemeenten belanden. Want dan zou die opvang wel eens nodig kunnen zijn. Ze gaan niet allemaal een sociale woning krijgen, de wachtlijsten zijn vier jaar in Aalst. Mijn oproep is: verhuur uw woning op de privémarkt dan ook aan die erkende vluchteling. Al zitten er ook veel bemiddelde mensen tussen. Hoe sneller zij aan werk geraken, hoe sneller ze een goede woning op de privémarkt zullen kunnen huren.”

LLESHI: “Dat de OCMW’s nu te weinig kunnen doen, komt omdat er zo zwaar bij hen is bespaard. Onder Maggie De Block hebben de OCMW’s de opdracht gekregen om huizen te sluiten die bedoeld waren voor de opvang van asielzoekers.”

SMEYERS: “In Aalst hebben we dat ook moeten doen. Die woningen stonden leeg. Dat was weggesmeten geld.”

LLESHI: “Nee, dat was geen weggegooid geld, anders waren er vandaag geen tekorten. In Malle haalde een alleenstaande moeder het nieuws, omdat ze uit haar OCMW-woning werd gezet. Die woning moest opnieuw dienen om vluchtelingen in op te vangen. Zij vond dat de omgekeerde wereld, dat zij als Belgische alleenstaande moeder met een dochtertje moest plaatsmaken voor asielzoekers. Ik begrijp dat. Maar dat komt door het slechte beleid van het OCMW. Er wordt veel te weinig geïnvesteerd in sociale woningen. Brussel heeft 30.000 leegstaande panden, waaronder 1,4 miljoen m2 kantoorruimte. En toch beslist de Brusselse regering om nieuwe kantoorruimte te bouwen. In plaats van dat geld te investeren in sociale huisvesting! In mijn boek De Neoliberale Strafstaat, die u van mij cadeau krijgt, heb ik daarover een aantal voorstellen gedaan. In elke gemeente zijn er leegstaande panden. Eis een deel daarvan op en laat ze renoveren door jonge, laaggeschoolde werklozen die je op die manier een job biedt. Want dat is een ander structureel probleem: de enorme groep laaggeschoolde jongeren die in Brussel geen kansen krijgen. En dat heeft gevolgen. In Brussel is 34% van de mensen arm. Bij de Turkse bevolking loopt dat aantal op tot 50%, bij de Marokkanen 56%.”

SMEYERS: “Maar hoe komt het dat die mensen in armoede blíjven? Omdat er in Brussel geen verplichting is om taalcursussen te volgen. Als je in Vlaanderen een leefloon trekt, moet je verplicht naar de Nederlandse les. Wie dat niet doet, wordt geschorst. Brussel en Wallonië heb zo geen integratiebeleid.”

 LLESHI: “In Antwerpen is de armoede ook immens, daar ligt het dus niet aan.”

‘Ze willen niet werken’, gelooft een deel van de publieke opinie.

LLESHI: “Natuurlijk wel. Bart De Wever beweert dat er in België een half miljoen werklozen zijn die wel kunnen, maar niet willen werken. Maar in Brussel zit je met een leger van laaggeschoolde werklozen en een groot aanbod aan jobs voor hooggeschoolden. Die mismatch maakt het voor velen heel moeilijk om een job te vinden.

“Bovendien laat België veel kansen liggen. Onlangs ontmoette ik twee jongeren zonder papieren. De ene kwam uit Afghanistan en had net een diploma Wiskunde-Wetenschappen behaald. Hij wil voor ingenieur studeren, maar in België mag je geen hoger onderwijs doen, als je illegaal bent. Dat is toch jammer? De situatie in Afghanistan is al jaren hopeloos, die jongen kan daar niet terug heen. België heeft nood aan ingenieurs en toch geven we die jongen niet de kans om dat tekort mee op te vullen. De andere jongen was een Aziaat, die op zijn veertiende naar hier was gekomen, als economische vluchteling. Hij is 19, net afgestudeerd als zorgkundige en wil dolgraag oudere mensen verzorgen. Ook daar is nood aan. Maar die jongen zal nooit erkend worden, omdat hij hier als economische vluchteling zonder papieren zit. En zo missen we kansen. Waarom zouden we verplegers uit Portugal of Bulgarije halen, als we ze hier al hebben?”

SMEYERS: “Zulke verhalen maken me boos. De vorige regering had die mensen moeten duidelijk maken dat het geen zin had om hier asiel aan te vragen. Daarmee zetten ze zich twee jaar in een wachtrij, want de procedure duurde toen nog heel lang, om uiteindelijk een nee te krijgen. Men had hen beter via andere kanalen naar hier laten komen: via gezinshereniging, arbeidsmigratie of studentenmigratie. De socialisten maken ons nu uit voor racisten, maar zij hebben die mensen zelf dom gehouden en hen in een kansloze positie geduwd. Als men die jongens een studentenkaart had gegeven, hadden ze nu een verblijfsvergunning en een toekomst in België.”

Bart De Wever stelde onlangs voor om vluchtelingen een apart sociaal statuut te geven, zodat ze niet meteen van alle voordelen van onze sociale zekerheid kunnen genieten. Uw coalitiepartner CD&V veroordeelde dat voorstel, omdat het in strijd zou zijn met de wet. Hoe ziet u dat apart sociaal statuut?

SMEYERS: “Het klopt niet dat dat niet kan of mag. We zijn de mogelijkheden nog aan het bestuderen. Een daarvan is om hen pas kindergeld te geven als ze al vier jaar op het grondgebied zijn. Het moet toch mogelijk zijn om nieuwkomers op sociaalrechterlijk vlak even in de wachtkamer te zetten. Wie iets uit de pot wil krijgen, moet daar eerst toe bijdragen. Dat is niet meer dan fair tegenover onze eigen bevolking. Ik denk dat veel vluchtelingen dat perfect zouden begrijpen, en al blij zijn dat ze hier een nieuw leven mogen beginnen. Ofwel bouwen we een muur rond onze sociale zekerheid, ofwel een muur rond België. En dat laatste willen we niet.”

LLESHI: “Zo’n apart statuut is in strijd met de internationale regels. Het is essentieel dat we die mensen alle basisrechten bieden.”

SMEYERS: “Kindergeld is geen basisrecht.”

LLESHI: “Toch wel. Als je die mensen erkent als vluchteling, zeg je dat ze hier hun leven mogen opstarten. Waarom er dan tweederangsburgers van maken? Waarom moet het kind van Fatima uit Syrië minder rechten hebben dan uw kind? Het spijt me, maar dat is onrechtvaardig. Blijkbaar begrijpt u het principe van de sociale zekerheid niet zo goed. Dat is solidariteit.”

SMEYERS: “Het gaat om het verzekeringsprincipe. We moeten onze sociale zekerheid beschermen.”

LLESHI: “Vluchtelingen brengen onze sociale zekerheid absoluut niet in gevaar, integendeel. De ULB heeft de situatie van de vluchtelingen nagegaan tussen 2000 en 2010: meer dan 50% van hen werkt. Zij spijzen dus mee de sociale zekerheid.”

SMEYERS: “Dan is er voor dié mensen geen probleem, hè? Als ze werken, betalen ze belastingen en genieten ze alle rechten. Maar we nemen wel eindelijk onze voorzorgen, omdat onze bevolking aangroeit op een tempo dat niet meer natuurlijk is. We moeten ons systeem beschermen.”

Open Vld pleit ook voor een verplichte gemeenschapsdienst voor de vluchtelingen. Bent u daar voorstander van?

 SMEYERS: “Niet alleen voor asielzoekers, maar voor alle leefloners die kunnen werken. Zij kunnen bermen schoon houden, graffiti van muren poetsen of parkeerwachter spelen bij manifestaties. Die klussen versnellen hun integratie. Ze komen in contact met mensen en ze maken zich nuttig voor de maatschappij die hen een nieuwe thuis schenkt. De Vlaamse regering is volop bezig met de implementatie van die gemeenschapsdienst.”

LLESHI: “Ik ben al blij dat jullie voor dat systeem niet alleen vreemdelingen in gedachten hebben, maar ik vind het een vreselijk idee. In Nederland heeft het alleen maar miserie opgeleverd. Het leidt geen mensen naar een vaste job, integendeel, het vernietigt jobs. Een stratenveger in Rotterdam verloor er zijn baan en een paar maanden later moest hij als leefloner dezelfde straten vegen. Een stad kan dus om budgettaire redenen een aantal arbeiders ontslaan om hen nadien, onder de vorm van gemeenschapsdienst, hetzelfde werk te laten doen voor een lager loon. Dat is pervers. Als je vluchtelingen straten laat vegen, riskeer je bovendien dat de mensen gaan zeggen: ‘Tiens, vroeger had Jan die job, nu geven ze dat aan de vreemdelingen’.”

SMEYERS: “Nu zegt u eigenlijk: laat al die nieuwkomers vooral niet de jobs inpikken van anderen, laat hen rustig thuis zitten, dan heeft niemand er last van. Bekijk het eens positief. Volgens mij zal de gemiddelde Vlaming zeggen: ‘Aah, die doét tenminste iets voor zijn centen’. Degenen die zo redeneren zoals u denkt, dat zijn de Vlaams Belang-kiezers, niet de mijne.”

Vlaams Belang spint in de peilingen wel garen bij deze situatie. Ze zitten opnieuw aan 10%. Hoe vervelend is het dat Theo Francken nu als staatssecretaris zo veel nieuwkomers moet opvangen, in de wetenschap dat hij daarmee veel overgelopen ex-VB-kiezers ontgoochelt?

SMEYERS: “Ik ben er niet van overtuigd dat wij onze kiezers ontgoochelen. Ik denk dat wij de grondstroom van de Vlamingen nog altijd goed aanvoelen en vertolken. De Vlaming wil niet dat er ook maar één vluchteling op straat moet slapen. Anderzijds vraagt diezelfde Vlaming wel een juridisch correct bescherming van ons sociaal systeem, waaraan hij al zijn hele leven bijdraagt. Het is onze taak om dat systeem overeind te houden en te zorgen dat die nieuwe mensen zich zo snel mogelijk integreren en bijdragen. Daarom zetten we hoog in op Nederlandse lessen en een activeringsbeleid, en hanteren we een stok achter de deur, voor het geval er profiteurs tussen zitten.”

Volgens de Staatsveiligheid staat het vast dat er ook IS-infiltranten tussen de vluchtelingen zitten.

SMEYERS: “Dat is onvermijdelijk, vrees ik. En het is een van de redenen waarom we niet meer dan 250 dossiers per dag aankunnen. Elke vluchteling moet apart geïnterviewd en volledig gescreend worden, om te kunnen achterhalen of het een slachtoffer of een dader is.”

LLESHI: “Een Libische minister heeft ook verklaard dat er duizenden extremistische infiltranten zouden tussen zitten. Maar dat is onmogelijk. Mensen bewegen in grote groepen en weten min of meer wie zich in hun groep bevindt. Er is een voorbeeld in het nieuws geweest van een Syrische vluchteling die op een foto poseert met een geweer. Hij werd aanzien als een IS-militant. Dat bericht ging meteen viraal op de sociale media. Tot bleek dat hij een bekende strijder was die tegen IS had gevochten. Soms wordt onze angst hysterie. Dat is menselijk, maar het is nooit goed. En de grondstroom, die creëren jullie zelf. Jullie maken de mensen nog banger dan ze al zijn met jullie populistische uitspraken. In Karen & De Coster zei een vrouw dat er dit jaar al 100.000 vluchtelingen zijn binnen gekomen. 100.000! Natuurlijk denkt zij dat het er zo veel zijn, als jullie constant roepen dat we overspoeld worden.”

SMEYERS: “Met die 100.000 zat zij er toch niet zo ver af? Er worden 250 aanvragen per dag geregistreerd. Vermenigvuldig dat eens met het aantal dagen in een jaar.

LLESHI: “Voor 2015 zijn het er tot nu toe 17.000.”

Intussen weet Europa nog altijd van geen hout pijlen te maken en sluiten sommige Oost-Europese lidstaten hun grenzen. Moet België dat op termijn ook doen, als het te veel wordt?

SMEYERS: “Nee, maar als de buitengrenzen van Europa niet meer functioneren, zullen we verscherpte grenscontroles moeten doen. Hopelijk loopt het niet zo’n vaart en bereikt Europa nog een akkoord om de Europese buitengrenzen beter te beschermen. Anders komt het Schengenverdrag (het vrij verkeer van goederen en diensten;red.) op de helling en zal elk land weer zijn eigen grenzen gaan beschermen.”

LLESHI: “Dat zou verschrikkelijk zijn. Het Europese asiel- en migratiebeleid is een fiasco. De Dublin-verordening, die bepaalt dat elke vluchteling zich moet registreren in de eerste lidstaat waar hij terechtkomt, is niet fair. Want daardoor moeten Griekenland en Italië de grootste groep slikken. Europa probeert nu een akkoord te vinden om de vluchtelingen in Italië en Griekenland te verdelen over de andere lidstaten. Maar België wil niet meedoen, omdat andere landen dat ook weigeren.”

SMEYERS: “Dat klopt niet. Wij willen 4.500 vluchtelingen uit Griekenland en Italië opnemen, maar we vragen wel van landen als Slovakije en Hongarije dat ze ook hun deel doen.”

LLESHI: “België zou de kar moeten trekken.”

SMEYERS: “Nee, dat moet Europa doen, dat kunnen we niet alleen. Dan worden we binnen de kortste keren echt overspoeld.”

Rechtse denkers geloven in het Australisch systeem: vang de vluchtelingen allemaal op eilanden voor de kust op. Al wie via mensenhandelaars is gekomen, stuur je terug met de mededeling dat ze nooit nog welkom zijn in Europa. Dan zou de mensenhandel meteen opdrogen. De Nederlandse conservatief Thierry Baudet pleit voor een vloot die de vluchtelingen terug afzet op de kust waar ze vandaan komen. Gelooft u in zo’n systeem?

SMEYERS: “Eigenlijk gaat dat om een betere bewaking van je buitengrenzen. Het is het goed recht van Australië om dat te doen.”

Is dat niet keihard? Dan creperen die mensen daar, en niet langer onder onze neus.

SMEYERS: “Je zou hotspots kunnen creëren voor de kust. Maar eigenlijk is het beter dat we vluchtelingen opvangen in hun regio, en daar geld voor voorzien.”

Dan riskeer je dat ouders na vijf jaar in zo’n vluchtelingenkamp toch willen vertrekken, omdat hun kinderen er geen toekomst hebben en niet eens deftig onderwijs krijgen.

SMEYERS: “Wat is het alternatief? Hen toch allemaal naar hier laten komen?”

 LLESHI: “Het is onaanvaardbaar om die mensen terug afzetten van waar ze komen. Wij zijn gebonden aan internationale regels, zoals de Conventie van Genève.”

Australië kan die Conventie wel aan de laars lappen.

LLESHI: “Ja, maar het heeft daar al enorme kritiek voor gekregen. De EU heeft al gezegd dat ze dat voorbeeld niet wil volgen. Gelukkig maar. Hoe harder Europa zijn grenzen probeert te beschermen, hoe interessanter het wordt voor mensensmokkelaars. Zij vinden altijd wegen om mensen hier te krijgen. Alleen de prijzen zullen nog verhogen. En Europa is nu al de gevaarlijkste en dodelijkste bestemming ter wereld voor vluchtelingen.

“Er zijn weinig mensen die hun land graag verlaten. De meesten willen daar blijven. Daarom moeten we een oplossing zoeken voor de oorlogen in het Midden-Oosten.”

Premier Michel en CD&V-voorzitter Wouter Beke pleitten al voorzichtig voor een militaire interventie tegen IS.

SMEYERS: “Ik vrees dat een militaire interventie niks oplost. Ze zijn in die regio al vijf jaar aan het vechten, wat gaan wij daar doen?”

LLESHI: “Wat hebben de militaire interventies opgeleverd in Irak? En in Libië? Een complete chaos, waaruit IS is opgestaan. Er is een onderhandelde oplossing nodig. Volgens de Finse VN-diplomaat Martti Ahtisaari heeft Rusland drie jaar geleden een diplomatiek voorstel gedaan, dat door het Syrische regime werd aanvaard. Daarbij zou Assad aftreden, maar het regime zou aanblijven. De westerse landen hebben dat akkoord verworpen, omdat ze dachten dat Assads dagen sowieso bijna geteld waren. Een catastrofale vergissing, blijkt nu. Misschien kan dat voorstel opnieuw op tafel komen.”

Ik neem aan dat u beiden de toestanden in Hongarije veroordeeld, waar vluchtelingen in kooien worden opgesloten en het leger traangas en rubberkogels inzet tegen de vluchtelingen?

SMEYERS: “Absoluut, ik vond het totaal ongepast dat CD&V-europarlementslid Ivo Belet Bart De Wever vergeleek met de Hongaarse premier Orban. Pijnlijk om dat te moeten horen van een coalitiepartner. Wij zijn voor een strenge bewaking van de buitengrenzen, maar dat moet natuurlijk wel binnen de grenzen van het menselijke blijven. In Hongarije is dat niet meer het geval. Het toont aan wat voor een amalgaam aan landen Europa heeft aangetrokken. DE EU is te snel gegroeid. Veel landen zijn niet klaar voor een opvangsysteem voor asielzoekers. Zij verzetten zich tegen de logica dat alle lidstaten samen een faire inspanning moeten doen. Als je alleen de lusten van Europa wil, en niet de lasten, waarom ben je dan in godsnaam toegetreden?

LLESHI: “Het gaat niet alleen om Hongarije. Slovakije zegt nu dat het 100 vluchtelingen wil opvangen, maar het moeten allemaal christenen zijn. Dat is pure discriminatie. Die landen criminaliseren de vluchtelingen op een afschuwelijke manier. Maar ik ben benieuwd hoe België met deze regering zou reageren, als er hier tienduizenden vluchtelingen aan de grens zouden staan. Dat zou niet vanzelfsprekend zijn, aangezien ik N-VA nu al hoor praten over een crisis, muren rond de sociale zekerheid en speciale statuten.”

SMEYERS: “Politici hebben ook de plicht om na te denken over hoe je met dit fenomeen omgaat…”

LLESHI: “Ja, maar niet om populistisch te doen.”

SMEYERS: “Nadenken over je sociale zekerheid, nadenken over tewerkstelling en activering van erkende vluchtelingen, dat is toch geen populisme?”

LLESHI: “Laat me positief eindigen: ik ben fier op alle Belgen die hun solidariteit hebben getoond met de vluchtelingen. Dat geeft me hoop en motiveert me om in deze samenleving te blijven engageren.”

SMEYERS: “Daar sluit ik me volledig bij aan. De Vlaming is gastvrij, zolang hij voelt dat het beheersbaar blijft.”

Interview door Raf Liekens voor P-magazine (25/09/2015)

https://blerilleshi.wordpress.com

https://www.facebook.com/Bleri.Lleshi

@blerilleshi