Doug Saunders, ‘De trek naar de stad’ (2011)

De stad in de 21ste eeuw

Aan het begin van deze eeuw wonen er voor de eerste keer in de geschiedenis van de mens meer mensen in de stad dan op het platteland. In zijn ambitieus boek, ‘De trek naar de stad’, legt Doug Saunders, journalist bij de Canadese krant ‘Globe and Mail, uit waarom dit belangrijke cijfers zijn die bovendien alleen maar zullen toenemen.

Vooral in Zuid-Amerika zie je dat mensen al jaren massaal naar de stad trekken, maar vandaag zie je dat deze tendens zich ook in de rest van de wereld voordoet. Mensen verhuizen naar de stad en dan vooral naar grote steden. Volgens Saunders heeft deze ontwikkeling grote gevolgen voor de economie en hoe we onze steden organiseren. Daarom ging hij op onderzoek in verschillende werelddelen om deze evolutie te analyseren. Zijn stelling is dat er vooral in de sloppenwijken – van Azië tot Europa – potentieel schuilt. In deze wijken, die hij arrival cities noemt en waar miljoenen armen wonen, bestaat er een dynamiek en gedrevenheid. De mensen nemen hun lot in eigen handen en proberen hun leven te verbeteren.

Maar de mensen kunnen dit niet alleen. Ook de politiek moet zijn duit in het zakje doen om deze mensen te helpen en een betere toekomst te bieden. Saunders is daar heel duidelijk in: er is geen andere keuze, want migratie kan je niet stoppen. Het is iets van alle tijden. Bovendien richt hij zich bij zijn analyse vooral op de harde socio-economische aspecten en veel minder op vage begrippen als cultuur of identiteit. Alleen al daarom is dit boek een verademing.

Bovendien juichen we het toe dat dit boek de migratie naar de stad niet als een probleem bekijkt, wel integendeel. Saunders gelooft dat de migratie van de dorpelingen en anderen mensen die op zoek zijn naar een beter leven, alleen maar ten goede kan komen aan de welvaart van iedereen. Een optimistische kijk die doet dromen.

Misschien zelfs wat te optimistisch, want wie naar de situatie van deze massa uitgeslotenen kijkt, beseft dat de situatie niet in de juiste richting evolueert. De ongelijkheid neemt toe, net als de armoede. Natuurlijk zijn er individuen die slagen, maar dit wil niet zeggen dat de bestaande situatie niet kritisch in vraag gesteld dient te worden. Dat doet Saunders te weinig.

‘De trek naar de stad’ vertelt het verhaal van een Chinees koppel dat hun kinderen achterlaat om in erbarmelijke omstandigheden te werken. Op een verknipte manier hopen ze dat dit ervoor zal zorgen dat die kinderen later hogere studies zullen kunnen aanvatten. Saunders gaat veel te licht over zulke schrijnende verhalen – en wereldwijd zijn er zo honderdduizenden – van uitbuiting en ongelijkheid. Het is lovenswaardig dat hij het over de perspectieven van morgen heeft, maar er bestaan ook problemen die hier en nu opgelost moeten worden.

Dit soort overdreven optimisme maakt dat de analyse in ‘De trek naar de stad’ niet altijd even sterk overkomt en vaak repetitief is. Bovendien zijn er enkele storende slordigheden geslopen in de vertaling van sommige cruciale concepten. Dat neemt echter niet weg dat de gedetailleerde beschrijvingen van deze arrival cities en de mensen die ze bewonen heel interessant is voor wie op een of andere manier naar de stad wil kijken. Alleen al daarom is dit boek, zeker ook voor politici, een aanrader.

Bleri Lleshi

Uit: Cutting Edge 10-01-12